YUNUS kitabı

Giriş: Hepimiz bu kitabı bir parça biliyoruz:

- Yunus lazım peygamberlik yapsın, ama gemiyle kaçıyor

- büyük fırtına çıkıyor, gemi batmak üzere

- son çare onu denize atıyorlar, Yunus’u bir balık yutuyor

- toprağa kusuyor, Yunus Ninive’ye gidiyor

- orada vaaz ediyor tövbe etsinler

- hepsi tövbe ederken Tab onları bağışlıyor

- ama Yunus buna güceniyor

- kasabanın yıkılışını görmek için karşıki bayırda oturuyor

- Rab ona bir ders veriyor: bir günde ona gölge verecek bir ot yetiştiriyor

- sonra kurt gönderiyor, otu kurutursun

Kitap olarak çok farklı

- ‘peygamberlik’ sözleri bulunmuyor ("RAB şöyle diyor..."); olayın kendisi Rabbin dersidir

- bütün peygamberler İsrail halkına, sade Yunus milletlere (12 apostol ve Pavlus gibi)

- kitap mucizelerle doludur: fırtına dinyor, üç gün üç gece balığın karnında, bir gecede keneotu, kurt onu bir gecede kurutuyor (İsa’nın hayatına benzerlik)

- herhalde sonra yazıldı (3:3 ‘kent İDİ’ geçmiş zaman)

- çok kolay kafada kalacak: her bölüm bir ders

Bölüm 1 – Rabden kaçmak

Bölüm 2 – Tövbe etmek

Bölüm 3 – Rab af ediyor

Bölüm 4 – Kurtuluşumuzu paylaşmak

Yunus kim idi?

İsrail – Yahuda : bölünmüş krallık

Gat-Hefer kasabasından – Nasıra’dan 5 km uzak

2.Krallar 14:25 – daha önce İsrail’de peygamberlik yaptı - sarayda yaşardı

Tarşiş, Ninova ve Yafa nerede?

- Tarşiş: İspanya, Ninova: Musul (İrak) ve Yafa: bugün aynı adı taşıyor (İsrail)

Ninova nasıl bir kasaba idi?

- dünyanın en büyük devletinin başkenti

- (4:11) 120,000 kızan, yedi yaşından küçük = 20%; bütün halk = 600,000 kişi

- kasaba duvarları (surlar) : 60 km etrafı – 35 m yüksek – üç beygir arabası yanyana geçebilirdi

- 1500 kule – 70 m yüksek

Onların yaptıkları neydi?

- 860 senesinden sonra İsrail ve Yahudiye’ye saldırılar yaptılar

- acımasızlık, gaddarlık, katillik

Yunus neden Ninova’dan o kadar nefret etti?

- Mezmur 137:8-9 - Bu; Babil için konuşuyor, ama Asurlular İsrail'e aynı kötülükleri yaptılar

"Ey Babil kızı, bir gün yıkılacak olan sen,

ne mutlu o adama ki, sana aynı öyle yapacak, nasıl sen de bize yaptın!

Ne mutlu yavrularını yakalayıp taşa çarpacak olan adama!"

- “Ninova’ya git!” = sanki Vasiil Levski İstanbul’a padişahın yanına gitsin, onu tövbeye çağırsın, ve önceden Rabbin Türkleri af edeceğini bilecek.

A. Rab’den kaçmak – Bölüm 1

1. Yunus Tarşiş’e kaçmaya başlıyor

- Tarşiş İspanya’da; Ninova 1200 km doğuya, İspanya 2000 km batıya

- Yafa bugüne kadar İsrail’in en büyük limanı (= Bulgaristan'da Burgas gibi)

- sebep: değil tembellik, değil korku – ama: 4:2 Rab Ninova’yı af edecek, Yunus da onu istemiyor

2. Yunus Rab’den saklanmaya bakıyor

- bu aslında mümkün değil

- Mezmur 139

1 Ey RAB, denedin ve tanıdın beni,

2 Biliyorsun ne zaman oturduğumu, ne zaman kalktığımı;

anlıyorsun uzaktan düşüncelerimi.

3 Yürüsem de, yatsam da, sen bilirsin.

bütün işlerimi çok iyi tanırsın.

4 Dilimde daha bir söz yokken,

ey RAB, sen onu çoktan bilirsin.

5 Önden ve arkadan beni kuşatırsın,

ve koyarsın elini üzerime.

6 Anlayışımı geçen bir bilgidir bu,

erişemediğim kadar yüksek!

7 Nereye gideyim, senin soluğun­dan uzak olmak için?

Nereye kaçayım, senin yüzünden uzak olmak için?

8 Göklere tırmansam, işte oradasın!

Ölüler devletine insem, gene oradasın!

9 Sabahın kanatlarını alsam,

gidip denizlerin ötesinde otursam,

10 orada da, elin bana yol gösterir,

ve sağ elin beni tutar!

11 Desem ki: “Örtsün beni karanlıklar,

gece olsun beni kuşatan tek aydınlık!”

12 Karanlıklar bile karanlık değildir senin için:Gece ışıldar gündüz gibi,ve karanlık ışık gibi!

- Yunus da onu biliyor, gene de kaçmaya bakıyor

3. iman etmeyen kişi öyle

- hep uzak bir tanrı istiyoruz

- Allahın kutsal olduğunu hissediyoruz, o da bizi rahatsız ediyor

- Rom 1:19-23

19 Çünkü onlar da Allahtan için bilinen şeyleri açık açık görüyorlar. Allah kendisi bu şeyleri onlara açık etmiştir. 20 Allahın görünmez tarafları, hani onun kuvveti ve tanrılığı, dünyanın kuruluşundan beri görünüyor: bunlar yaratılan şeylerden anlaşılıyor. Öyle ki, insanların artık maanaları kalmasın:

21 Allahı tanıdılar, ama gene de Onu ne bir Allah gibi saydılar, ne de Ona şükür ettiler. Kendi fikirlerini yürütürüp yanlışlığa düştüler. Ve akılsız yürekleri karardı. 22 'Akıllıyız' derken, akılsız oldular. 23 Ve ölümsüz Allahın şanını ölümlü bir insanın putu ile değiştirdiler. Ya da kuşların, dört ayaklı hayvanların, yerde sürünen yaratıkların putu ile değiştirdiler.

- insan diyor ki, “Şimdi değil, daha sonra”, “Ko... geçsin”

- insan diyor ki, “Allah insan olamaz, İsa Allahın oğlu olamaz” – neden: yakın bir tanrıdan korkuyoruz

4. var çok ‘polu imanlı’ (= yarı imanlı),

- geçen gün pazarda bir kadın bana maratonki (ayakkabı) gösterdi: "Bunlar polu original" - cevabım: "Polu original = pılen falşiv" (“Yarı orjinal = tam sahte”)

- 'polu imanlı' toplantıya gelirler, ama Allahı daha tanımıyorlar, ondan kaçarlar

- biraz Eyub gibi: 42:5 “Senin hakkında bildiklerim hepsi kulaktan duyma idi, ama şimdi gözlerimle gördüm seni”

- belki senin baban, senin kocan, senin karın Allahı tanıyor, ama o yeterli değil, sen ondan kaçma

5. ama Yunus imanlı idi

- Allahın sesini fark etmeyi öğrendi

- belki onda biraz mülüslük vardı: bütün kitapta uyuyor ya da yatıyor

(önce geminin içinde, sonra balığın tumbağında, sonra Ninova kasabasının karşısında)

- ve o mülüslük yüzünden Allahtan kaçıyoruz

- hep: “aslında lazım...”

aslında biliyorum dedikoduculuk fenadır, Rab onu istemiyor, ama kardeş, kızkardeş komşu momşu geldi mi.... bir kafe ile oturup zevkle dinliyorsun - bu bir çeşit Allahtan kaçmaktır

- Yakup 4:17 Kim iyi olan şeyi biliyor ama onu yapmıyor, işte bu ona günahtır.

“Ama ben ne yapıyorum ya!” İşte, bir şey yapmamak, en büyük günahtır

- geçen gün arkadaşla konuşuyorum ruhsal uyanış hakkında, orada olmuş şurada olmuş, ben dedim: ASLINDA UYANIŞ İSTEMİYORUM - korkunçtur

6. Rab gene de brakmıyor, kişiyi tövbeye getirmek için uğraşıyor

a. Yunus: fırtına – eski denizciler bile çaresiz kaldı

- demek: gizli günah var, çöp attılar

- Yunus onlara söylemişti: “Ben İsrail’in tanrısından kaçıyorum”

- ama şimdi: ben onun halkındanım, o yeri ve gökü ve de denizi yarattı

- herkesi bir korku alıyor: demek bu en büyük tanrı

- sonra suçlu kişi atıldı mı, fırtına dinecek, öyle olunca RABbe tapıyorlar

b. Kutsal Ruh’un görevi: kişiye günahı göstermek

Yuh 16:8 - Ve O geldi mi, dünyayı günah, doğruluk ve davalamak meselelerinden için azarlayacak:

- o her zaman fırtına göndermiyor, başka yollarla da konuşuyor:

(1) Allahın sözü: Jill Johnstone – supermarket sahibi (Bu gece canın senden alınacak – Almanyada: sarhoşken gökten broşür

(2) korkunç bir olay: Asenovgrad'da deprem, Şile’de kişi boğuldu (hayatın ne kadar kısa ve belirsiz olduğunu bize gösteriyor)

(3) kardeşi yolluyor ya da seni kardeşin yanına yolluyor: Habıb – Hasan (karısını öldürecek, silahı denize attılar)

(4) kimi defa Rab imansızların ağzından bile konuşuyor

- burada: Allahsız kapitan diyor: Tanrına dua et

- Balam: eşeğin ağzından

(5) rüyalarda

- İbrahim ve Abimelek

- Pilatus’un karısı

- örnek çok, mahalle dolu

- ama bu en son yolu, öbür yollar kapandıktan sonra Rab böyle konuşacak

- Allahtan kaçan kişi hep bu konuşma yolları kapatmaya çalışacak: kitap yok, kerdeşlerde “sevgi yok” v.s.

B. Tövbe etmek – Bölüm 2

1. Бalık Yunus’u hemen yutmadı, saatlerce yüzdü, dalgalarla güreşti

- en sonunda, gücü tükenince boğuldu

- bu olay her kişinin başına gelmeli

- önce ‘Yakup’ = üçkağıtçı; sonra ‘İsrail’ = Tanrıyla güreşen,

ancak öyle kişi gerçek tövbe edebilir (Tek 32)

- sonra melek ona nişan veriyor

- sen Allahla güreştin mi, o dereceye geldin mi

2. Asıl değişme ne zaman oldu?

- 2:7 “Soluğum tükenince seni andım, ya RAB, Duam sana, kutsal tapınağına erişti.”

- sendeki BEN daha can çekişiyor mu, sen de daha kendi soluğun kaldı mı?

- "BEN yapacam", "benim faydam", "benim istediğim", "benim CANIM"

- Rab sana yeni yürek vermek istiyor, operatsiyada opoyka lazım, ama insan karşı geliyor, brakmak istemiyor

- ben kızanken uykuya dalmak istemezdim, bir şey kaçıracam korkusu

- sen de mi korkuyorsun, bu hayattan bir şey kaçıracam

- kendimi büsbütün Rabbe verdim mi, düğünlere gidemeyecem, karta oynamayacam...

3. Bu, kimi defa uzun sürebilir: üç gün, üç gece balığın karnında

- bu balina (kit) olabilir: bozaynik, hava alması lazım

- koku, karanlık, havasızlık = daha fazla zaman düşünmek için

- kimi kişilerde dört, beş sene sürüyor

- İsa’nın sözü: Yunus’un nişanı = 3 gün, 3 gece toprağın karnında = diriliş

- ama İsa 30 saat mezarda kaldı: İncil kendi kendine ters düşmüyor mu?

- hotel meselesi: bir odanın hesabı: saat 12’den saat 12’e kadar

- mesela: Cuma saat 10 geliyorsun, Pazar saat 16 çıkıyorsun, ama üç günlük para ödecen (birinci günden 2 saat, ikinci gün 24 saat, üçüncü gün 4 saat = 30 saat ama 3 gün)

4. Gerçek tövbenin içinde umut, iman var:

- 2:4 ‘'Huzurundan kovuldum' dedim, 'Yine de bakacağım kutsal tapınağına.'

- gerçek tövbe insanı yaşama getiriyor, değil ölüme (Petrus – Yahuda)

5. tövbeden sonra: Rab Yunus’u bir daha çağırıyor

- İbrahim: Rab dedi “Bu toprağı sana verecem” - zor görünce Mısır’a kaçıyor, günaha düşüyor – sonra Rab onu alçaltırıyor – sonra aynı yere dönüyorlar (kurbanyeri)

C. Rab af ediyor – Bölüm 3

1. kırk gün müsaade: deneme ve ceza

- İsrail halkı çölde - Musa balkanda - İsa oruçta - İsa’dan sonra 40 sene

- benzetme: bir sene daha bekle, çapalayım, gübreleyim

2. herkes oruç tutuyor

3. herkes kendini alçaltırıyor

4. resultat: Rabbin cezası erteleniyor

D. Kurtuluşumuzu paylaşmak – Bölüm 4

1. Yunus küskün

- "Madem Ninova kurtuldu, gene halkıma fenalık yapacaklar" diye düşünüyor

- "Allah düşmanlarımızı gebertirsin" diye düşünüyor

- kendine çardak (sayvant) yapıyor, kinoya (sinemaya) gitmiş gibi

- dua edecek, bakacak nasıl gökten ateş yağacak (Sodom)

2. Allah ona ders veriyor

- iki muzice: ot yetiştiriyor, bir de bir kurtla onu kuruturuyor

- Yunus artık öfkeden çılgın oluyor

- Rabbin cevabı: sen bir ota bu kadar üzülüyon, ama 120.000 kızana üzülmüyon

- 600.000 kişi içinden 120.000 kişi suçsuz (sağını solunu bilmeyen) – onlar ölsün ama senin yaprakçağızların kurumasın

- Rabbin son sözü biraz eğlenmek gibi: "kızanlara da acımazsan, bari hayvanlara acı"

3. korkunç bir düşünce: “Ben kurtuldum ya”

- Titanik filminde: gemi batıyor, herkes kayıklara oturuyor, ama birinci ve ikinci sınıf var. Kayıklarda yer varken, istemiyorlar fukaralarla birlikte otursunlar, daha iyi ölsünler.

- Yunus ve Ninova halkı aynı kayıkta: Allahın merhametini tatmışlar

4. Yahudiler için büyük bir ders: Allah bütün halkları seviyor

- Mesih gelince bu gerçekleşecek:

Yeşaya 19:23-25

23 O gün Mısır'la Asur arasında bir yol olacak. Asurlu Mısır'a, Mısırlı Asur'a gidip gelecek. Mısırlılar'la Asurlular birlikte tapınacaklar.

24 O gün Mısır ve Asur'un yanısıra İsrail üçüncü ülke olacak. Dünya bu üçü sayesinde kutsanacak.

25 Her Şeye Egemen RAB, "Halkım Mısır, ellerimin işi Asur ve mirasım İsrail kutsansın" diyerek dünyayı kutsayacak.

5. Şimdi o zamanda yaşıyoruz, ya sen