BAŞLANGIÇ - Yaratılış bölüm 1-11

Dünyanın yaradılışı Rab dünyayı altı gün (ya da altı zaman) içinde yaratıyor. Birinci üç gün ayırmak günleridir; ikinci üç gün doldurmak günleridir: Ayırmak günleri: (1) aydınlığı ve karanlığı - (2) gökyüzü ve yeryüzü - (3) denizler ve kuru yerleri Doldurmak günleri: (4) güneş, ay ve yıldızlar - (5) balıklar ve kuşlar - (6) hayvanlar ve insan	1:1-31
İnsanın yaratılışı Rab, insanı (Adem’i) topraktan yaratıyor, ona hayat soluğunu veriyor. İnsana uygun eş bulunmuyor, onun için onun kaburga kemiğinden ona bir kadın yaratıyor. Birlikte onlara görev veriliyor: çoğalıp bütün dünyaya baksınlar, onu korusunlar.	2:1-25
Günahın başlangıcı Şeytan, yılan biçiminde Havva’yı kandırıyor, yasak meyvadan yesin. O da sonra Adem’e de tattırıyor. Rab üçüne de ceza veriyor: yılan en lanetli hayvan olacak, toprakta sürünecek; kadın doğururken çok ağrı hissedecek; erkek de ancak çok zor topraktan ekmeğini çıkaracak. Rab, onları Aden bahçesinden kovuyp oraya giden yolu ateşli meleklerle kapatıyor.	3:1-24
İnsanlığın başlangıcı Kayin kardeşini Habil’i öldürüyor Rab ona ceza veriyor, bütün hayat yeryüzünde evsiz, barksız gezsin. Ona nişan veriyor, kimse onu vurmasın diye. Lamek sefte olarak iki karı alıyor. Adem’in soyu Nuh’a kadar	4:1 - 5:32
Nuh ile tufan Rab insaniyeti yok etmeye karar veriyor. Sadece Nuh ve karısı, onun 3 oğlu ve karıları kurtulacak. Nuh kocaman gemi yapıp kendi insanlarını ve her cins hayvandan bir çift alıyor. 40 gün, 40 gece yağmur yağıyor; her canlı ölüyor. Daha sonra, Nuh Rabbe kurban getiriyor. Rab da yemin ediyor, bir daha dünyayı suyla yok etmesin. Nişan olarak gökkuşağı veriyor.	6:1 - 9:29
Milletlerin başlangıcı Nuh’un 3 oğlu yeni insaniyetin babaları oluyor: Sam, Ham ve Yafet. Sam’ın evlatları bugünkü İrak ve Suriye’ye yerleşiyorlar. Ham’ın evlatları onun güney (yujna) tarafına (Mısır ve Afrika); Yafet’in evlatları da kuzey (severna) tarafına (Asya ve Avrupa) yerleşiyorlar. Nimrut, dünyanın birinci diktatoru oluyor.	10:1-32
Babil kulesi Rab demişti ‘Çoğalın, bütün dünyayı doldurun”, ama insanlar hepsi bir yerde yaşıyorlar. Gururla Allaha karşı duruyorlar. Göklere kadar uzanan bir kule yapmaya kalkıyorlar. Rab onların dillerini karıştırıp, insaları bütün dünyaya dağıtırıyor. Nuh’un soyu İbrahim’e kadar	11:1-26

İBRAHİMİN HAYATI - Yaratılış bölüm 12-25

İlk seneleri ve çağrısı İbrahim Ur kasabasında yaşıyor (bugünkü İrak’ta, Basra’ya yakın). Oranın halkı ‘Ay Tanrısına’ öyle piramitlerde tapıyor. O tapınmanın bir parçası da insan kurbanlarıdır.	11:27 - 12:9
İbrahim Ur’dan çıkıyor Rab ona buyuruyor, (1) babasını (2) bütün cinsini ve (3) kasabasını terk edip yola çıksın. Ancak ondan sonra ona nereye gideceğini söyleyecek. Karşılık olarak Rab onu çok fazla bereketleyip birçok halkın babası yapacak. İbrahim de karısını Saray, babasını Terah ve kardeşkızanını Lut alıp Haran kasabasına yerleşiyor (bugünkü Türkiye’de, Urfa’ya yakın)	12:1-9
İbrahim Mısır'a kaçıyor Babası Terah, Haran kasabasında öldükten sonra Kenan toplaklarına yerleşiyorlar. Kıtlık basınca, Mısır’a kaçmaya karar veriyorlar. Orada İbrahim korkudan karısına ‘kızkardeşim’ dedirttiyor. Firavun onu karı olarak alıyor. Rab ona bu hatayı gösteriyor ve Saray’ı İbrahim’e geri veriyor. Kenan topraklarına dönüyorlar.	12:10-20
İbrahim ve Lut ayrılıyorlar Hem İbrahim, hem de Lut gittikçe zenginleşiyorlar, sürüleri büyüyürlar. İkisine su yetmiyor. O zaman İbrahim, büyük olduğu halde, Lut’a ön veriyor, gideceği tarafını seçsin. Lut çok sulu olan Yordan vadisini seçiyor, Sodom kasabasına yerleşiyor. Zamanla orada saygın bir yer elde ediyor.	13:1-18
İbrahim Lut'u kurtarıyor Kral Kedarlaomer Sodom kasabasına baskın yapıp, bütün halkı götürüyor. Lut da onların arasındadır. İbrahim kendi hizmetçilerle kocaman orduyu yenip Lut’u kurtarıyor. Dönerken, Yeruşalim kasabasının kralı ve Allah görevlisi olan Melki-Zedek’le karşılıyor, ona mallarının onda birini veriyor.	14:1-24
Allah İbrahim'le bir antlaşma yapıyor İbrahim zengindi ama çocuğu yoktu. Rab ona geceleyin bütün yıldızları gösterip “Senin evlatların o kadar kalabalık olacak” diye söz veriyor. İbrahim kurban kesiyor, Rab bir ateş olarak onun üstünden geçiyor. Rab antlaşma yapıyor, “Bütün bu topraklar senin olacak” diye.	15:1-21
İsmail'in doğumu Seneler geçince Saray sabırsız oluyor ve kocasına hizmetçisini Hacer veriyor, ondan çocuk edinsin. Kısa zaman içinde bir çocuk doğuyor. Adını İsmail koyuyorlar. Saray kıskanıp Hacer’e fenalık yapıyor. O da çocuğuyla kaçıyor. Ama Rabbin meleği ona buyuruyor dönsün.	16:1-16
İbrahim'in sünneti 13 sene sonra (İbrahim 99 yaşındadır), Rab ona ikinci defa söz veriyor. Kendi karısından doğacak evlat onun mirasçısı olacak. İbrahim’e yeni ad veriliyor. O zamana kadar ‘Avram’ idi. Bu antlaşmanın sembolu olarak, İbrahim ve bütün erkekler sünnet oluyor.	17:1-27
Mamre'deki melekler Bir sene sonra, İbrahime üç kişi geliyor. İbrahim onların melek olduklarını anlayıp yere kapanıyor. “Bir sene sonra geldiğimizde, Saray’ın bir çocuğu olacak” diye söz veriyor. O da gülüyor, çünkü artık yaşlanmıştı. “Güldüğün için çocuğun adı ‘Güler’ olacak (İbranice ‘İshak’)” diye buyuruyorlar.	18:1-33
Sodom'un sonu Melekler Sodom kasabasına devam ediyorlar. Onu büsbütün yok edecekler. İbrahim bir melekle konuşup ondan söz alıyor, kasabada 10 doğru kişi varsa onu yok etmeyecek diye. Öbür iki melek Lut ve ailesini Sodom’dan çıkarıyor. Kasaba gökten düşen ateş içinde yok oluyor.	19:1-38
Abimelek'in yanında İbrahim ikinci defa karısını kız kardeşi olarak tanıtırıyor. Kral Abimelek de onu karı olarak yanına alıyor. Rab ona rüyada durumu bildiriyor, o da Sara’yı İbrahim’e çeviriyor. Bunun üzerine Rab Abimelek’i bereketliyor.	20:1-18
İsmail ile İshak Sara İshak’ı doğuruyor. Çocuk iki yaşını doldurunca, agası İsmail onunla eğleniyor. Anası da istiyor Hacer’le İsmail’in kovulsun. İbrahim önce onu istemiyor, ama sonra Rab da aynısını diyor. Hacer’le İsmail uzaklaştırılıyor.	21:1-21
Abimelek'le antlaşma Filistin Kralı Abimelek, İbrahim’le bir antlaşma yapıyor, torunlarına kadar birbirlerine iyi davrancaklar diye. Bununla belli oluyor, artık İbrahim önemsiz bir yabancı değil, bir kral kadar saygın olmuştur.	21:22-34
İshak'ın kurbanı İbrahim’in hayatının sonunda Rab onun imanını deniyor: artık İsmail gitti, İshak tek çocuk kaldı. Rab da İbrahim’den onu kesmesini istiyor. Buyurulduğu gibi 3 gün yolculuk yapıp Moriya Dağı’na geliyorlar. Orada İbrahim tam oğlunu keserken, Rab ona engel oluyor. Bu itaatin arkasından, Rab söz veriyor, İbrahim’in torunlarından bütün dünyaya bereket gelecek (İsa Mesih için konuşuyor).	22:1-19
Sara'nın ölümü Sara 127 yaşında ölüyor. İbrahim onu gömmek için bir parça toprak almak zorundadır, çünkü şimdiye kadar hep gezeciydi. Hititlilerden çok yüksek fiyata bir mağara satın alıyor, Sara’yı orada gömüyor.	23:1-20
İshak ile Rebeka Artık İshak büyüdü, evlenecek yaşa geldi. Babası istemiyor, yerli putperest halktan gelin alsın. Onun için hizmetçisine buyuruyor, akrabalarından alsın. O da gidip Nahor kasabasına geliyor. Rabden bir nişan istiyor, öylelikle Rebeka ile karşılaşıyor. O da razı geliyor, onunla dönsün, İshak’la evlensin.	24:1.67
İbrahim'in ölümü İbrahim 175 yaşında ölüyor. Karısının yanında gömülüyor.	25:1-11

İSHAK ve YAKUP’un HAYATI - Yaratılış Bölüm 25-36

Yakup ile Esav'ın doğumu; Esav hakkını satıyor Rebeka ikizler doğuruyor: önce Esav, sonra Yakup. Yakup daha doğarken agasının topuğunu tutuyor. Onun karakteri de öyle olacak: hep başkalarını aldatırmaya bakıyor. Çocuklar büyüdükten sonra, Esav aç olduğu zaman, kendi ilk oğulluk hakkını bir çanak mercimek için Yakup’a satıyor.	25:19-34
İshak Abimelek'in yanında Tıpkı babası İbrahim’ın yaptığı gibi, İshak da korkudan kendi karısına kızkardeş diyor. Kral Abimelek onları öpüşürken seyrediyor ve İshak’ı azarlıyor, yalan söylediği için. Sonra onun ayrılmasını istiyor. Daha sonra su kaynakları üzerine kavga oluyor. Abimelek de İshak’la antlaşma yapıyor.	26:1-35
İshak'ın bereketi İshak yaşlı iken, Esav’a çağırıp onu kutsamak istiyor. Ondan geyik eti istiyor. Esav kırlıkta iken, anası bir plan kuruyor, Yakup babasınn bereketini alsın. İshak kendini Esav gibi yapıp babasını aldatırıyor. Babası, Esav yerine onu kutsuyor. Esav dönünce kardeşine karşı kin besliyor, onu öldürmek için fırsat kolluyor.	27:1-46
Yakup'un kaçışı Anası Esav’ın planlarını anlayıp Yakup’u uzakta yaşayan dayısı Lavan’a gönderiyor. Yakup sefte yalnız kalıyor. Geceleyin kırda yatarken, Rab ona görünüyor. Bir merdiven üzerine melekler binip iniyor. Rab ona söz veriyor, onu korusun ve geri getirsin. Sabahlayın bir taş dikip o yere Beytel diyor (= Allahın evi).	28:1-22
Yakup Lavan'ın yanında Dayısı Yakup’u iyi karşılıyor. Yakup karar veriyor, orada kalıp ona hizmet etsin. Lavan’ın iki kızı vardı: büyüğü Lea, küçüğü de Rahel. Yakup, Rahel’e aşk oluyor. Yedi senelik hizmetin karşılığı olarak, Lavan Yakup’a küçük kızını Rahel’i verecek.	29:1-14
Yakup Lea ve Rahel'le evleniyor Ama yedi sene sonra Lavan, düğün gecesinde, Yakup’u aldatırıp ona büyük kızını Lea’yı veriyor. Rahel’i ikinci karı olarak alabilmek için, Yakup yedi sene daha hizmet ediyor. Sonunda onunla da evleniyor.	29:15-30
Çocuklar için yarış Yakup Rahel’i daha çok seviyor, ama çocukları olmuyor. Lea gene dört tane erkek doğuruyor. Rahel kıskanıp kocasına hizmetçisini veriyor, ondan çocuk edinsin. Ondan iki oğul doğuyor. Lea da hizmetçisini kocasına veriyor; ondan iki oğul doğuyor. Sonra iki oğul daha doğuruyor. En sonunda Rahel de Yusuf’u doğuruyor.	29:31 - 30:24
Yakup zengin oluyor Yakup memleketine geri dönmek istiyor, ama Lavan’dan hayvanlar istiyor. Karşılık olarak yedi sene daha hizmet edecek. Yakup sadece benekli hayvanları istiyor. Sonra Lavan’la Yakup birbirlerini aldatırıyorlar. Ama Rab izin veriyor, Yakup gittikçe zenginleşsin.	30:25-43
Lavan'dan kaçıyor Yakup artık Lavan’a boşuna hizmet etmekten bıktı ve memleketine dönmeye karar veriyor. Geceleyin saklıdan çıkıyor. Rahel babasının ev putlarını da yanına alıyor. Rab Lavan’ı uyarıyor, Yakup’a kötü davranmasın. Lavan, Yakup’a yetişiyor. İkisi bir antlaşma yapıyorlar, bunu anmak için bir taş yığını kaldırıyorlar.	31:1-55
Melekle güreşiyor Yakup agasının 400 askerle yaklaştığını duyuyor, korkudan ona bahşiş göndermeye bakıyor. Bütün mallarını, karılarını ve kızanlarını iki gruba ayırıyor. Gerekirse, bir tanesi kaçıp hayatını kurtarsın diye. Yalnız olarak Yabuk deresinin öte tarafında kalıyor. Geceleyin bir melek onunla güreş tutuyor. Melek onun kalça kemiğine dokunup onu topal brakıyor. Arkasından Yakup’un adı “İsrail” olarak değiştiriliyor.	32:1-32
Yakup’la Esav’ın barışması Bunca seneden sonra, Yakup’la Esav sefte olarak görüşüyorlar, barış içinde ayrılıyorlar. Yakup sefte olarak bir toprak alıyor, sefte olarak Rabbe bir kurbanyeri kaldırıyor.	33:1-20
Şekem'de katillik Hiv halkından olan Şekem, Yakup’un kızı Lea’yı zorla alıp onunla yatıyor. Yakup’un oğulları intikam almaya yemin ediyorlar. Lea’yı Şekem’e karı olarak veriyorlar, ama her erkek lazım sünnet olsun diye şart koşuyorlar. Her Hivli sünnet oluyor. Üçüncü günde, bütün erkekler acı çekerken, Şimeon ve Levi gidip, bütün Hivli erkekleri öldürüyorlar. Artık herkes İsraillilerden nefret ediyor.	34:1-31
Allah Betel'de antlaşmasını yeniliyor Yakup Betel kasabasında Rabbe bir kurbanyeri yapıyor. Herkes putlarını atıyor. Rab ona yeniden İsrail adını veriyor ve İbrahim’e verdiği sözünü Yakup’a da geçerli kılıyor.	35:1-15
Rahel ile İshak'ın ölümü Rahel son olarak bir erkek çocuğu doğuruyor, Yakup ona ‘Benyamin’ adını koyuyor. Rahel doğum yaparken ölüyor. Yakup’un oğlu Ruben, babasının cariyesiyle yatıyor. İshak 180 yaşında ölüyor. Eskiden düşman olan iki oğlu (Yakup ile Esav) onu birlikte gömüyorlar.	35:16-29
Esav'ın soyu Esav’ın başka adı Edom’dur. Kenanlılardan kendine karı alıyor. Yakup’un sürülerinden uzak kalıyor, Seir balkanlarına yerleşiyor.	36:1-43

YUSUF’UN HAYATI - Yaratılış bölüm 37-50